Regionalne Centrum Promocji Obszaru Natura 2000 Tarnobrzeska Dolina Wisły powstało w 2013 r. z inicjatywy prezydenta miasta. Centrum pokazuje nie tylko piękno przyrody w regionie Doliny Sanu, ale również przeprowadza szereg inicjatyw mających uwrażliwiać na ochronę przyrody.

– Dysponujemy obecnie siedzibą o niemal czterokrotnie większej powierzchni niż na początku. Z pewnością ułatwi nam to pracę, pozwoli także poszerzyć ofertę kierowaną dla mieszkańców Tarnobrzega i tych młodszych, i tych starszych – powiedział podczas oficjalnego otwarcia nowej siedziby Centrum Natura 2000 Konrad Niedźwiedź, kierownik muzeum.

O początkach muzeum oraz wcześniejszej siedzibie wspominał prezydent Tarnobrzega Dariusz Bożek: – Wszystko zaczęło się 23 kwietnia 2014 roku, kiedy odbyło się oficjalne oddanie i rozpoczęcie działalności Regionalnego Centrum Promocji Obszaru Natura 2000 Dolina Wisły z siedzibą na parterze zamku Tarnowskich w Dzikowie. Jego zadaniem była promocja działań ekologicznych, szerzenie wiedzy o faunie i florze naszego regionu. Działalność centrum chyba znają wszyscy. Trzeba podkreślić, iż jest ona doskonałą formą promocji naszego miasta, mogącego cieszyć się wieloma walorami turystycznymi, przyrodniczymi, jak i ekologicznymi.

Prezydent podziękował za wiele inicjatyw, jakie realizuje centrum i jakie kierowane są do wszystkich grup wiekowych, zwłaszcza do dzieci, które wcześnie uwrażliwione na znaczenie ochrony środowiska, dają nadzieję, że w przyszłości jako osoby dorosłe będą o środowisko dbać. Złożył również na ręce kierownika centrum Konrada Niedźwiedzia podziękowania dla wszystkich pracowników i osób zaangażowanych w funkcjonowanie tarnobrzeskiej Natury 2000.

Remont i adaptacja nowego budynku kosztowała blisko półtora miliona złotych, z czego większa część kwoty była dofinansowana z Europejskiego Funduszu Rozwoju w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego na lata 2014 – 2020.

Ekspozycje

Regionalne Centrum Promocji Natura 2000 Dolina Wisły jest swoistym muzeum przyrodniczym, ukazującym piękno rzeki Wisły, jej środowisko, siedliska oraz gatunki zwierząt i roślin występujących w jej dolinie. Dzięki temu Centrum propaguje wiedzę o funkcjonowaniu sieci obszarów chronionych Natura 2000, popularyzuje zasady ochrony przyrody i realizuje zadanie edukacji ekologicznej w gminie i w regionie.

Stała ekspozycja obejmuje: terraria z żywymi przedstawicielami rodzimej herpetofauny – jaszczurkami i zaskrońcami, terrarium z żółwiami, paludaria, czyli terraria z wysoką wilgotnością, przeznaczone do hodowli roślin, z wertykalnym układem roślinnym i wodnym, 3 potężne 1000-litrowe akwaria z żywymi rybami i skorupiakami wiślanymi (ryby nurtu wiślanego, ryba biała, drapieżniki itp.) oraz mniejsze akwaria, przestrzenną dioramę obrazującą przekrój siedlisk Tarnobrzeskiej Doliny Wisły z preparowanymi zwierzętami i modelami roślin, tablice interaktywne prezentujące odgłosy ptaków i ssaków, okazy minerałów, przekroje drzew, elementy anatomiczne zwierząt i inne eksponaty, związane ze środowiskiem naturalnym.

Nowości

Po przeprowadzce do nowego budynku pojawiło się kilka nowych atrakcji. – Zaaranżowaliśmy kilka sal. Każda dedykowana jest konkretnej tematyce. Jedną z większych jest sala akwarystyczna, gdzie w pięciu dużych akwariach prezentujemy różne gatunki ryb, występujące głównie w naszym, lokalnym środowisku, chociaż nie wszystkie są gatunkami rodzimymi. Nowością są paludaria, czyli rodzaj terrariów służących do hodowli roślin tropikalnych, lubujących się w wysokiej wilgotności i cieple. Ciekawe efekty tworzy cieknąca woda, takie miniwodospady – oprowadza po siedzibie centrum jego pracownik Janusz Wepsięć.

– Przebojem z pewnością będzie sala ze zdecydowanie rozbudowaną dioramą, która zawsze zaciekawiała zwłaszcza dzieci. Prezentuje ona różne rodzaje siedlisk występujących w naszym krajobrazie. Począwszy od łęgów nadwiślańskich, skarpy wiślanej, samej Wisły, dalej mamy łąkę świeżą, łąkę wilgotną, trzcinowiska, zbiornik eutroficzny i naturalnie fragment prastarej Puszczy Sandomierskiej. W to wszystko wkomponowane są zwierzęta żyjące w danym siedlisku. Do grona przedstawicieli fauny dołączyła wypreparowana wilczyca, która w lutym ubiegłego roku została potrącona przez auto w Jamnicy. Jak się okazało, zwierzę i tak było w stanie agonalnym, albowiem złapało się w kłusowniczy wnyk, który zacisnął się na jej szyi tak mocno, że poprzecinał ciało i dusił zwierzę. Po zakończeniu dochodzenia policyjnego, wilk jest bowiem gatunkiem ściśle chronionym, a kłusownictwo ścigane z mocy prawa, na prośbę tarnobrzeskiego centrum wilczyca została poddana preparacji i znalazła się w jego zbiorach. Można powiedzieć, że zyskała jakby drugie życie, szkoda tylko wielka, że musiała je stracić tak wcześnie i w tak okrutnych okolicznościach – mówił Janusz Wepsięć.

W jednej z nowo powstałych sal – archeologicznej – w gablotach prezentowane są okazy minerałów i skał z naszego rejonu. Wzbogacona została niewielką dioramą obrazującą warunki, jakie tysiące lat temu panowały na naszym obszarze, oraz żyjące wówczas zwierzęta, w tym nosorożce włochate, niedźwiedzie jaskiniowe, jelenie olbrzymie, prażubry czy mamuty, o czym świadczą kości mamucie liczące ok. 30 tys. lat, znalezione podczas budowy kopalni siarki w Piasecznie.

Pomyślano również o najmłodszych odwiedzających centrum. Dla nich został urządzony minipark jurajski zapełniony figurkami dinozaurów z wulkanem z wrzącą w środku lawą. W salce przygotowany został również kącik czytelniczy, oferujący książki z zakresu biologii i geografii, które można przeczytać na miejscu, korzystając z dwóch stylowych i wygodnych foteli.

– Na piętrze mamy salę multimedialną z prawdziwego zdarzenia, mogącą pomieścić kilkadziesiąt osób. To było nasze marzenie, gdyż podczas wykładów, organizowanych w ramach Akademii Przyrodniczej, której mieliśmy już trzy edycje, słuchacze siedzieli i stali stłoczeni w dwóch salkach. Teraz te problemy lokalowe przechodzą do lamusa. W dwóch mniejszych salach zostaną urządzone pracownie plastyczna i biologiczna – powiedział pracownik centrum.

Znaczenie miejsca

Jak mówią pracownicy Centrum Natura 2000, ważne jest to, że została utrzymana jego lokalizacja w parku dzikowskim, będącym naturalnym i idealnym terenem do prowadzenia różnego rodzaju zajęć, akcji. Przy centrum działają także punkty terenowe: taras widokowy na skarpie wiślanej wyposażony w lunetę, przez którą można obserwować wiślaną przyrodę. Punkt posiada także tablice informacyjne, traktujące o Tarnobrzeskiej Dolinie Wisły. Część informacji dostępna jest także dla osób niewidomych w formie tablic napisanych alfabetem Braille’a.