- Jesteśmy teraz przed jednym z najbardziej znanych kościołów w centrum Rzymu, znanym jako Chiesa Nuova a w rzeczywistości jest to kościół pw. Najświętszej Marii Panny in Vallicella. Kościół związany jest z postacią św. Filipa Neri (1515-1595), założyciela zgromadzenia oratorianów. Dlaczego to miejsce jest tak ważne dla Newmana?

Włodzimierz Rędzioch

Chiesa Nuova

- Newman żywił wielki szacunek do jezuitów i pasjonistów. Znał ich reguły, ale nie czuł powołania do zakonu. Pragnął po prostu dzielić życie braterskie z przyjaciółmi poprzez posługę duszpasterską. Kierując się tym fundamentalnym celem, pragnął wstąpić do jakiejś wspólnoty katolickiej. Był głęboko poruszony życiem św. Filipa Neri i regułą oratorian - taki charyzmat odpowiadał jego powołaniu.

17 stycznia 1847 r. napisał do biskupa Wisemana: „To dziwne i bardzo satysfakcjonujące, że po tak długim namyśle powracamy do twojego pierwotnego pomysłu: czuję, że nie mógłbym dokonać lepszego wyboru niż zostać oratorianami”. Od wigilii 18 stycznia 1847 r. do 25 stycznia Newman odmawiał nowennę i odbywał codzienną pielgrzymkę do Bazyliki św. Piotra, aby otrzymać światło na swoją drogę.

Włodzimierz Rędzioch

Chiesa Nuova - wnętrze

W dniu swoich urodzin, 21 lutego, Newman wraz z Ambrose St. John dowiedzieli się, że za zgodą papieża Piusa IX otrzymali upoważnienie do założenia, wraz z przyjaciółmi, Oratorium św. Filipa w Anglii; mogli też odbyć nowicjat w Rzymie, od lipca do grudnia 1847 r., w klasztorze Świętego Krzyża w Jerozolimie. Dla Newmana był to cudowny znak Bożej Opatrzności. Pięciu kolejnych ludzi dołączyło do ich przyspieszonego nowicjatu: John Dobrée Dalgairns, Robert Coffin, Frederick Bowles, Richard Stanton i William Penny. 2 grudnia Newman otrzymał oficjalny dekret od Papieża i cztery dni później wyjechał do Anglii.

W Santa Croce nowicjuszy odwiedził papież Pius IX, ojciec Perrone SJ i wielu innych. Wszyscy byli pod wrażeniem pobożności i wzorowego zachowania nowicjuszy. Newman napisał tu autobiograficzną powieść zatytułowaną „Strata i zysk”, która została opublikowana w Anglii w 1848 r.

commons.wikimedia.org

św. John Henry Newman

- Zbliżamy się teraz do Bazyliki św. Piotra. Czym ta świątynia, symbol papiestwa, była dla Newmana?

- Już podczas swojego pierwszego pobytu Newman, wtedy anglikanin, był zafascynowany Bazyliką św. Piotra, placem i fontannami. Natomiast podczas swojego drugiego pobytu w Rzymie Newman, już jako syn Kościoła katolickiego, odbył liczne pielgrzymki do Bazyliki św. Piotra. O swojej pierwszej wizycie, pod koniec października 1846 r. pisał: „Pierwszego ranka byłem tu, w Bazylice św. Piotra; najpierw poszliśmy odmówić Credo przy grobie św. Piotra i zastaliśmy tam Papieża, odprawiającego Mszę św. Był więc pierwszą osobą, którą zobaczyłem w Rzymie, i byłem całkiem blisko niego. Mówi się, że taka sytuacja może się zdarzyć tylko raz na stulecie, bo nikt inny nie może tam odprawiać Mszy św. oprócz niego (Papieża), a on akurat udał się tam tego ranka, prywatnie, i nikt nie wiedział, że tam idzie” (LD XI, 282).

Newman uzyskał pierwszą audiencję u Papieża Piusa IX trzy tygodnie po przyjeździe do Rzymu i spotkał się z nim jeszcze trzy razy. Watro przypomnieć, że Pius IX był papieżem przez 32 lata a jego pontyfikat jest najdłuższy w historii.

Chciałbym zacytować w tym miejscu, co Newman pisał o Kościele: „Kościół powszechny, potężny jak jego Boski Autor, troszczy się o duszę jednostki, doradza jej i pracuje dla niej. Troszczy się o dusze, za które Chrystus umarł, które zostały mu powierzone. Jego jedynym celem – dla którego poświęca wszystko inne: pozory, reputację, światowe triumfy – jest całkowite poświęcenie się tej wielkiej odpowiedzialności. Jego jedynym obowiązkiem jest prowadzić wybranych do zbawienia, zwiększać ich liczbę, eliminować niebezpieczeństwa z ich drogi, ostrzegać ich przed grzechem, ratować od zła, nawracać, pouczać, karmić, chronić i czynić ich doskonałymi (Diff I, 236-237).

Włodzimierz Rędzioch

Kolegium Angielskie - Rzym

- Wróciliśmy do centrum, gdzie przy ulicy Via di Monserrato 45 znajduje się historyczny budynek Kolegium Angielskiego (Venerabile Collegio Inglese). Czy Newman odwiedzał tę „angielską wyspę” w stolicy chrześcijaństwa?

- Newman nie mieszkał w Kolegium Angielskim ale często odwiedzał w nim znajomych. Trzeba podkreślić, że utrzymywał przyjazne stosunki z wieloma ludźmi. Jego dziennik odnotowuje liczne spotkania: z teologami, takimi jak ojciec Perrone SJ i ojciec Theiner CO; z ojcem Mazio, generałem jezuitów; z wieloma biskupami i kardynałami; z księżniczką Dorią; ze zwykłymi wiernymi i gośćmi z Ameryki, Kanady i Niemiec.

- Dlaczego Newman przykładał tak wielką wagę do przyjaźni?

- Wyjaśnił to w jednym z swoich kazań: „Prawdziwa miłość musi polegać na jej praktykowaniu, dlatego musimy zacząć od praktykowania jej z przyjaciółmi wokół nas, inaczej nie będzie istnieć. Starając się kochać naszych krewnych i przyjaciół, będąc posłusznymi ich pragnieniom, nawet jeśli są one sprzeczne z naszymi, znosząc ich słabości, przezwyciężając ich niedoskonałości dobrocią, ceniąc ich zalety i starając się ich naśladować, możemy w ten sposób uformować w naszych sercach korzeń miłości, który, początkowo mały jak ziarnko gorczycy, może ostatecznie pokryć całą ziemię swoim cieniem”.

Ale pozwoli pan na małą dygresję. W owych czasach zegary w różnych miejscach nie zawsze wskazywały tę samą godzinę. Często metody obliczania czasu często się zmieniały, dlatego zegary w Kolegium Angielskim mogły wskazywać inną godzinę niż w kolegium Propaganda Fide. Również dzwony rzymskich kościołów dzwoniły w sposób nieskoordynowany. Było to pretekstem do ironicznych komentarzy Newmana. Aby zapewnić jednolity sygnał dla oficjalnego czasu, Pius IX wprowadził salut armatni o godzinie 12:00 – po raz pierwszy miało to miejsce 1 grudnia 1847 r., gdy Newman przebywał jeszcze w Rzymie.

- Powiedział mi Ksiądz, że nasz spacer zakończymy w kościele św. Jerzego, bo był to kościół tytularny kardynała.

- Tak. W grudniu 1878 r. nowo wybrany papież Leon XIII przesłał Newmanowi papieskie błogosławieństwo i podpisany obrazek wotywny. Newman był głęboko poruszony tym gestem Papieża. Wiosną 1879 roku Newman odbył swoją ostatnią podróż do Rzymu. Leon XIII pragnął wynieść go do godności kardynalskiej i w ten sposób oddać hołd Kościołowi katolickiemu w Anglii. Nazywał Newmana „swoim” kardynałem. Jeszcze jako nuncjusz w Brukseli Gioacchino Pecci, późniejszy papież Leon XIII, wiedział jak ważną rolę odegrał Newman w rozwoju Kościoła w Anglii.

Kiedy Newman dowiedział się o swojej nominacji kardynalskiej i otrzymał informację, że może pozostać w Birmingham, napisał: „Dowiedziałem się dziś, że zostanie mi złożona propozycja kapelusza kardynalskiego wraz z przywilejem możliwości mieszkania tutaj, jak dotychczas. Takiej życzliwości, połączonej z uczuciem do mnie ze strony papieża, nie sposób się oprzeć i przyjmuję ją. Położy to kres wszelkim pogłoskom, że moje nauki są niekatolickie, a moje książki niewiarygodne, które od dawna przysparzały mi cierpień i cierpień”.

Po otrzymaniu „Biletu” nominacji 12 maja, Newman został mianowany kardynałem 15 maja 1879 r. podczas publicznego konsystorza. Przyznano mu tytuł kościoła św. Jerzego in Velabro (San Giorgio in Velabro), ale nie mógł już go objąć, ponieważ poważnie zachorował. Udało mu się wyjechać do Anglii zaledwie sześć tygodni później.

Newman opisał swoje spotkanie z Leonem XIII, które miało miejsce 27 kwietnia 1879 r., wzruszającymi słowami: „Ojciec Święty powitał mnie z największą serdecznością, trzymając mnie za rękę. Zapytał mnie: ‘Czy zamierzasz nadal być dyrektorem domu w Birmingham?’. Odpowiedziałem: ‘To zależy od Ojca Świętego’. Następnie dodał: ‘Mam nadzieję, że będziesz mógł nadal nim kierować’. Następnie zadał mi kilka pytań”. W końcu Papież pragnął okazać Newmanowi szczególny znak szacunku i, biorąc go pod ramię, odprowadził do drzwi wejściowych – uprzejmość zarezerwowana wyłącznie dla niektórych katolickich władców.

- Można więc powiedzieć, że wyniesienie kard. Newmana do godności kardynalskiej, za jego wkład w życie intelektualne Kościoła, ale także za niestrudzoną troskę o dusze wiernych i jego wielką pokorę, jest ostatnim etapem jego pielgrzymowania po Rzymie - wyjedzie z Wiecznego Miasta 4 czerwca 1879 r., by już tu nigdy nie powrócić. Umrze w Birmingham 11 sierpnia 1890 r.