„Prorocza” intuicja Pawła VI

Aby iść w przyszłość, trzeba jednak spojrzeć w przeszłość. Dlatego Grech w swojej nocie zaczyna od korzeni Synodu, czyli od wspomnianej intuicji Pawła VI, który motu proprio Apostolica Sollicitudo ustanowił Synod Biskupów, aby „odpowiedzieć na prośby ojców soborowych” i umożliwić Kolegium Biskupów „udział w prymacie Piotrowym troski o cały Kościół”.

Paweł VI – zauważa kardynał – wyposażył Kościół w „centralną instytucję, która reprezentowałaby całe episkopaty, zdolną sprzyjać jedności i współpracy biskupów z całego świata z Biskupem Rzymu” oraz „wspierać go radą” w kwestiach i sprawach decydujących dla Ludu Bożego.

Odnowa życia kościelnego

Od tamtego czasu odbyło się 16 Zgromadzeń Ogólnych Zwyczajnych, trzy Zgromadzenia Ogólne Nadzwyczajne i jedenaście Zgromadzeń Specjalnych. Wszyscy papieże, którzy nastąpili po Soborze, przyjmując propozycje lub dokumenty końcowe wypracowane przez poszczególne zgromadzenia, „kierowali do Kościoła swoje adhortacje apostolskie posynodalne”, które „w znacznym stopniu przyczyniły się do odnowy życia kościelnego”.

Przemiana zaproponowana przez Franciszka

Jednak w ciągu tych sześćdziesięciu lat instytucja synodalna przeszła także „znaczącą ewolucję” – zauważa kardynał Grech. Stało się to dzięki każdemu z papieży, którzy „ubogacili jej rozumienie”, a w szczególności dzięki papieżowi Franciszkowi, który „chciał przekształcić Synod z wydarzenia zarezerwowanego dla zgromadzenia biskupów w proces etapowy, w którym uczestniczy cały Kościół”. Pierwszy etap to konsultacja Ludu Bożego, następnie etapy „rozeznawania” Konferencji Episkopatów, Zgromadzeń kontynentalnych i Zgromadzenia Ogólnego Zwyczajnego, które odbywa się w Rzymie w październiku 2023 i 2024 roku.

Jak mówił Franciszek, chodzi o słuchanie „wzajemne”, w którym „każdy ma coś do nauczenia się”: lud, Kolegium Biskupów, Biskup Rzymu. „Jeden słucha drugiego; a wszyscy słuchają Ducha Świętego”. Wskazania papieża zainspirowały następnie konstytucję apostolską Episcopalis Communio, ogłoszoną siedem lat temu (15 września 2018 roku).

Uprzywilejowana droga do komunii w Kościele

To, czego doświadczono w ostatnich latach, pokazało, że „praktykowanie synodalności jest uprzywilejowaną drogą do realizacji komunii w Kościele” – zapewnia kardynał Grech. „Doświadczono piękna i siły tego procesu podczas pierwszych dwóch etapów XVI Zgromadzenia Ogólnego Zwyczajnego, w czasie których słuchano tego, co Duch mówi do Kościoła, ucząc się jednocześnie słuchać siebie nawzajem” – dodaje. „Droga ekscytująca”, naznaczona etapami „rozeznania eklezjalnego” i zwieńczona głosowaniem nad Dokumentem końcowym, który papież Franciszek „natychmiast zatwierdził i przekazał Kościołowi jako część zwyczajnego Magisterium”.

Kard. Grech podkreśla, że to wszystko stanowi radość, ale i „zaproszenie do podjęcia wszelkich wysiłków, aby trzeci etap procesu synodalnego stanowił kolejny krok naprzód w doświadczeniu i rozumieniu synodalności”.