Biskup Karol Wojtyła na naszej ziemi

Wraz z całym Kościołem 27 kwietnia będziemy przeżywali podwójną kanonizację papieży Jana Pawła II i Jana XXIII. Każda kanonizacja to wielkie wydarzenie w życiu kościelnym. Tym bardziej że wyniesieni na ołtarze będą równocześnie dwaj wielcy papieże XX wieku. W naszym „Aspektowym” cyklu będziemy starali się odnaleźć więzi łączące tych dwóch błogosławionych papieży z naszą diecezją. W ten sposób nasze diecezjalne oczekiwanie na uroczystości kanonizacyjne zostanie wpisane w przygotowania całego Kościoła. Pierwszą część poświęcimy oficjalnym wizytom biskupa, arcybiskupa i wreszcie kardynała Karola Wojtyły w naszej diecezji.

Na początek kilka faktów

4 lipca 1958 r. Karol Wojtyła został mianowany biskupem tytularnym Ombrii i jednocześnie biskupem pomocniczym Krakowa. 13 stycznia 1964 r. po śmierci swego poprzednika, arcybiskupa Eugeniusza Baziaka, Karol Wojtyła został mianowany arcybiskupem metropolitą krakowskim. Kardynałem został mianowany podczas konsystorza z 26 czerwca 1967 r. Do 1978 r., kiedy to został wybrany papieżem, aktywnie uczestniczył w pracach polskiego Episkopatu. Z racji posługi, którą pełnił, był również z urzędu zastępcą przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

Jako biskup ściśle współpracował z bp. Wilhelmem Plutą. Łączyła ich osobista przyjaźń, którą obaj wielokrotnie publicznie deklarowali. Z bp. Plutą łączyła Karola Wojtyłę także ten sam dzień nominacji biskupiej. Bp Pluta 4 lipca 1958 r. został mianowany przez papieża Piusa XII administratorem apostolskim i wikariuszem kapitulnym Ordynariatu Gorzowskiego oraz biskupem tytularnym Leptis Magna.

Nasz szczery przyjaciel

Pierwszą oficjalną wizytą bp. Wojtyły w Ordynariacie Gorzowskim był udział w uroczystościach Milenium Chrztu Polski w 1966 r. Od zakończenia II wojny światowej aż do pielgrzymek Jana Pawła II do Polski były to największe uroczystości religijne w naszej ojczyźnie. Ówczesny Ordynariat Gorzowski był największą jednostką administracyjną Kościoła w Europie. Obok Gorzowa – stolicy ordynariatu – należały do niego następujące miasta: Szczecin, Koszalin, Słupsk, Piła, Zielona Góra i okoliczne miasta i miejscowości.

Reklama

Uroczystości Milenium Chrztu Polski w Ordynariacie Gorzowskim odbyły się w dniach 5 i 6 listopada 1966 r. Ich początek miał miejsce 5 listopada jednocześnie w Szczecinie, jako największym mieście diecezji, Gorzowie i Międzyrzeczu oraz w 21 mniejszych miejscowościach. Na uroczystości przybył Episkopat Polski. Głównym punktem w Gorzowie była uroczysta Msza św. odprawiona o godz. 11 przy katedrze. Ołtarz ustawiono z boku katedry. Władze nie zgodziły się na usytuowanie go przed głównym wejściem do katedry, stąd taka lokalizacja. Przybyli biskupi byli bardzo owacyjnie witani przez wiernych. Warto podkreślić, że w Gorzowie zgromadził się prawie cały polski Episkopat. Witając przybyłych biskupów, ordynariusz gorzowski szczególnie ciepło zwrócił się do bp. Karola Wojtyły. Przywitał go „jako naszego szczerego przyjaciela”. Bp Wojtyła nie koncelebrował Mszy św. w Gorzowie. Wówczas jeszcze mało znany arcybiskup krakowski nie zwrócił zbyt dużej uwagi zgromadzonych wiernych. Same jednak uroczystości zostały bardzo pozytywnie ocenione przez Prymasa Tysiąclecia kard. Stefana Wyszyńskiego. W opublikowanych w 2001 r. pamiętnikach napisał on o gorzowskich uroczystościach: „Jest to potężny dziś ośrodek życia kościelnego, którego nie można nazwać inaczej, tylko diecezją. Toteż wszyscy posługujemy się tymi terminami: katedra, diecezja, Biskup Ordynariusz, Biskup Gorzowski. Dyktuje to rzeczywistość życiowa i wynik rzetelnej pracy Kościoła na tym terenie gorzowsko-szczecińsko-kołobrzeskim”.

Bp Pluta w liście do diecezjan napisał: „Wszyscy Biskupi Goście jednomyślnie ocenili – gorzowski obchód Milenium był z tych 22 obchodów chyba jednym z najpiękniejszych. A postawa Wasza kazała im orzec – kapłani i wierni diecezji gorzowskiej przekonali nas, że oni tu są u siebie, nie od 21 lat, ale od 1000 lat”.

Konferencja Episkopatu

Kolejny oficjalny pobyt – tym razem – kard. Wojtyły w naszej diecezji związany był ze 126. posiedzeniem plenarnym Konferencji Episkopatu Polski. Biskupi polscy obradowali w gmachu Gorzowskiego Wyższego Seminarium Duchownego w Paradyżu w dniach 23-24 czerwca 1971 r. W Paradyżu obradowało 59 biskupów, arcybiskupów i kardynałów. W obradach tych uczestniczył również kard. Wojtyła. Jego obecność w Paradyżu związana była także z posiedzeniem Komisji Episkopatu Polski ds. Duszpasterstwa Ogólnego 25 czerwca 1971 r. Na spotkaniu komisji obecny był także dr Mieczysław Habicht, wicesekretarz Watykańskiej Rady ds. Apostolstwa Świeckich. Posiedzenie komisji odbyło się w Sali św. Tomasza. Kard. Wojtyła od samego początku aktywnie pracował w Podkomisji ds. Apostolstwa Świeckich Komisji Duszpasterskiej Episkopatu Polski.

Reklama

Warto zaznaczyć, że miejsce 126. spotkania plenarnego Episkopatu Polski nie było przypadkowe. Od dłuższego czasu bp Pluta zabiegał o podział wielkiego obszaru Administracji Apostolskiej w Gorzowie na mniejsze diecezje. Konferencja Biskupów uznała „za szczególną okoliczność (…), że w tym właśnie czasie Sejm PRL uchwalił ustawę, na mocy której Kościół na ziemiach zachodnich i północnych odzyskał prawo do świątyń, budynków kościelnych i zakonnych oraz otrzyma na własność inne nieruchomości potrzebne mu do normalizacji stosunków między Kościołem a państwem i naprawienia wyrządzonych w minionym okresie krzywd temu Kościołowi, pracującemu w trudnych warunkach dla dobra społeczeństwa”.

Po zakończeniu paradyskiego spotkania bp Pluta i rektor seminarium ks. Gerard Dogiel dzielili się radością, że wszyscy biskupi powtarzali, że to najpiękniejsze seminarium Polsce.

Święcenia biskupie

Po dwóch latach kard. Wojtyła znów przybył oficjalnie do diecezji gorzowskiej. Tym razem jako główny konsekrator nowego biskupa pomocniczego dla Gorzowa. Ale po kolei.

W 1962 r. podjął pracę w seminarium w Paradyżu ks. Paweł Socha. Wykładał teologię fundamentalną, dogmatyczną oraz religiologię. Ks. Socha pracował w seminarium jako wykładowca, prefekt i ojciec duchowny. 30 października 1973 r. ks. Socha został ustanowiony biskupem tytularnym Tunigaba oraz biskupem pomocniczym gorzowskim. 16 listopada 1973 r. ks. Socha został o tym poinformowany przez Prymasa Polski. Wspólnotę seminaryjną o nominacji nowego biskupa pomocniczego poinformował bp Pluta 20 listopada. Informacja ta wywołała wielką radość, zarówno wśród alumnów, jak i wykładowców paradyskich.

Reklama

Święcenia biskupie ks. Paweł Socha otrzymał 26 grudnia 1973 r. z rąk kard. Karola Wojtyły oraz biskupów Wilhelma Pluty, Jerzego Stroby i Ignacego Jeża. Uroczystość odbyła się w katedrze gorzowskiej przy bardzo licznym udziale biskupów, kapłanów i świeckich. Kard. Wojtyła był nie tylko głównym konsekratorem, ale także wygłosił okolicznościowe kazanie. Było to szczególne wydarzenie także dla seminarium duchownego, z którym bp. Paweł Socha był – i jest to dzisiaj – związany. Była to pierwsza sakra biskupia po kanonicznym utworzeniu diecezji gorzowskiej w 1972 r. Następna sakra w gorzowskiej katedrze udzielona została dopiero w 2012 r. bp. Tadeuszowi Lityńskiemu.

I jeszcze na koniec

Te trzy oficjalne wizyty w diecezji gorzowskiej to nie wszystko. Były także spotkania te nieoficjalne, bardziej robocze. Wiemy, że kard. Wojtyłę i bp. Plutę łączyła przyjaźń i wzajemny szacunek. Spotykali się głównie na posiedzeniach Episkopatu Polski i komisjach. Kard. Wojtyła również wypoczywał na naszych ziemiach. Słynne spływy kajakowe Drawą czy Obrą w 1960 r. są na nowo odkrywane i stają się historycznym doświadczeniem nowych pokoleń. Wytyczne są szlaki im. Jana Pawła II. To pokazuje, że jego obecność na naszej ziemi była i jest ważna dla nas także dziś. Gdy bł. Jan Paweł II zostanie ogłoszony świętym, te miejsca, świątynie i szlaki nabiorą nowego znaczenia – ziemi, po której kroczył święty.

W następnej części spróbujemy pokazać związki Ojca Świętego z naszą diecezją. Choć jako papież Jan Paweł II był u nas tylko raz, to jednak szczególna więź łączyła go przez cały pontyfikat z naszymi ziemiami.

Nauczanie Jana Pawła II o Miłosierdziu Ukazywanie światu miłosiernej miłości Boga wynikało z głębokiego przekonania, że „nic tak nie jest potrzebne człowiekowi, jak miłosierdzie Boże – owa miłość łaskawa, współczująca, wynosząca człowieka ponad jego słabość ku nieskończonym wyżynom świętości Boga” (Sanktuarium w Krakowie-Łagiewnikach, 7 czerwca 1997). Ukazywanie tego orędzia jest szczególnie potrzebne także ze względu na realia, w jakich żyje współczesny człowiek i świat: ogromny postęp cywilizacyjny w dziedzinie nauki i techniki, a zarazem niebywałe zagrożenia egzystencjalne i duchowe. Jan Paweł II wiele razy pisał i mówił o tym, że na wszystkich kontynentach z głębin ludzkiego cierpienia wznosi się wołanie o miłosierdzie. „Tam, gdzie panuje nienawiść i chęć odwetu, gdzie wojna przynosi ból i śmierć niewinnych, potrzeba łaski miłosierdzia, która koi ludzkie umysły i serca, i rodzi pokój. Gdzie brak szacunku dla życia i godności człowieka, potrzeba miłosiernej miłości Boga, w której świetle odsłania się niewypowiedziana wartość każdego ludzkiego istnienia. Potrzeba miłosierdzia, aby wszelka niesprawiedliwość na świecie znalazła kres w blasku prawdy” (Łagiewniki, 17 sierpnia 2002). Jan Paweł II wiedział jednak, że czymś fundamentalnym w ukazywaniu światu tajemnicy Miłosierdzia jest samo pojęcie, znaczenie tego słowa, które przecież w ciągu wieków obrosło w różne, nieraz pejoratywne znaczenia. Wielu ludziom miłosierdzie kojarzy się z przekreśleniem sprawiedliwości, pobłażliwością wobec zła czy samym uczuciem litości (bez konkretnego aktu pomocy człowiekowi będącemu w potrzebie). Dlatego Ojciec Święty wzywał do odkrywania autentycznego piękna i bogactwa Miłosierdzia. Sam to uczynił już w encyklice „Dives in misericordia”, w której nie tylko przytaczał różne terminy biblijne opisujące niezwykle bogatą rzeczywistość miłosierdzia Boskiego i międzyludzkiego, ale także starał się językiem teologa i pasterza określać to, co należy do jej istoty. Mówił o miłosierdziu, że jest to „drugie imię miłości albo wydobywanie dobra spod wszelkich nawarstwień zła”, dźwiganie czy podnoszenie w górę tego, który upadł. Tłumaczył relacje, jakie zachodzą pomiędzy prawdą i miłosierdziem, sprawiedliwością i miłosierdziem, emocjonalnym wzruszeniem i aktem miłosierdzia. „W żadnym miejscu orędzia ewangelicznego – wyjaśniał – ani przebaczenie, ani też miłosierdzie jako jego źródło, nie oznacza pobłażliwości wobec zła, wobec zgorszenia, wobec krzywdy (…) W każdym wypadku naprawienie tego zła, za zniewagę, jest warunkiem przebaczenia” (DiM 14). Spełnienie warunków sprawiedliwości jest nieodzowne, aby do głosu doszła miłość afirmująca człowieka. „Ten, kto przebacza, i ten, który dostępuje przebaczenia – pisał – spotykają się z sobą w jednym zasadniczym punkcie: tym punktem jest godność, czyli istotna wartość człowieka, która nie może być zagubiona” (DiM 14). Miłosierdzie w relacjach międzyludzkich – napisał jasno – jest dopiero wówczas, gdy osoby świadczące je, żywią głębokie przekonanie, że równocześnie go doznają ze strony tych, którym świadczą jakieś dobro. „Jeśli tej dwustronności, tej wzajemności brak, wówczas czyny nasze nie są jeszcze prawdziwymi aktami miłosierdzia” (DiM 14). Jan Paweł II wraz ze świętą Siostrą Faustyną wnoszą do historii Kościoła nowy model chrześcijańskiego miłosierdzia – określany przez teologów modelem personalistycznym, gdyż w świadczeniu miłosierdzia na pierwszym miejscu jest osoba, człowiek ze swoją niepowtarzalną godnością, a potem jego potrzeby. Święta Siostra Faustyna i Jan Paweł II Chociaż nigdy na ziemi ich drogi życia nie przecięły się, mimo że przez 2 miesiące w tym samym czasie przebywali w Krakowie, to jednak połączyło ich coś znacznie głębszego i mocniejszego. To więzy duchowe: wrażliwość na tajemnicę miłosierdzia Bożego i ludzkiego, styl życia i posługi w tym duchu oraz orędzie Miłosierdzia, które Jezus przekazał w latach 30. XX wieku. Siostra Faustyna miała je zapisać na kartach „Dzienniczka”, co uczyniła z niezwykłą wiernością. „Bądź spokojna, córko Moja – powiedział do niej Jezus – to dzieło miłosierdzia Moim jest, nic nie ma w nim twego; podoba Mi się, że wiernie spełniasz to, com ci polecił, ani jednego słowa nie dodałaś, ani ujęłaś” (Dz. 1667). Natomiast Ojciec Święty Jan Paweł II jako papież ukazał je światu wraz z życiem Siostry Faustyny jako „dar Boga dla naszych czasów” i przekazał na trzecie tysiąclecie wiary. Orędzie Miłosierdzia zapisane na kartach „Dzienniczka” przypomina biblijną prawdę o miłości miłosiernej Boga do człowieka i wzywa do głoszenia jej z nową mocą poprzez świadectwo życia, czyny, słowa i modlitwę. Siostra Faustyna nie tylko poprzez rozmyślanie, ale nade wszystko poprzez pryzmat mistycznych doświadczeń mogła niezwykle głęboko wniknąć w tę tajemnicę naszej wiary, po to – jak powiedział Jezus – by ją dać poznać światu. Jezus przekazał jej także nowe formy kultu Miłosierdzia: obraz, święto, koronka, godzina Miłosierdzia i szerzenie czci Miłosierdzia, z którymi związał wielkie obietnice pod warunkiem troski o postawę zaufania wobec Boga (pełnienie Jego woli) i miłosierdzia względem bliźnich. Wizualnym znakiem tego orędzia jest obraz Chrystusa ukrzyżowanego i zmartwychwstałego z charakterystycznymi promieniami: bladym i czerwonym oraz słowami w podpisie: Jezu, ufam Tobie. Obraz bowiem z jednej strony ukazuje miłosierną miłość Boga do człowieka, która najpełniej została objawiona w życiu, śmierci i zmartwychwstaniu Chrystusa, a z drugiej strony przypomina ewangeliczne wezwanie do zawierzenia Bogu i czynnej miłości bliźniego, co jest najwłaściwszą odpowiedzią człowieka na uprzedzającą miłość Boga. To orędzie Miłosierdzia Karol Wojtyła zaczął odkrywać już w latach II wojny światowej, gdy jako robotnik Solvayu przychodził w drewniakach do klasztornej kaplicy Zgromadzenia Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia w Krakowie-Łagiewnikach, gdzie otaczany był czcią obraz Jezusa Miłosiernego. Po święceniach kapłańskich celebrował tu uroczyste nabożeństwa ku czci Miłosierdzia Bożego zapoczątkowane przez krakowskiego spowiednika Siostry Faustyny o. Józefa Andrasza SJ. Wtedy miał okazję, aby głębiej zapoznać się z posłannictwem Apostołki Bożego Miłosierdzia. Przekonany o potrzebie tego daru dla świata i po upewnieniu się, że obowiązująca wówczas Notyfikacja Stolicy Apostolskiej zabraniająca szerzenia kultu Miłosierdzia w formach przekazanych przez Siostrę Faustynę nie stoi na przeszkodzie – rozpoczął w diecezji proces zmierzający do wyniesienia jej na ołtarze. Kaplicę, do której przeniesiono doczesne szczątki Apostołki Bożego Miłosierdzia – już w 1968 roku wpisał na listę sanktuariów diecezji krakowskiej. „Od samego początku mojej posługi Piotrowej w Rzymie – wyznał Jan Paweł II w 1981 roku – uważałem, że głoszenie tego orędzia to moje szczególne zadanie. Wyznaczyła mi je Opatrzność w dzisiejszej sytuacji człowieka, Kościoła i świata (…) jako moje zadanie przed Bogiem” (Collevalenza, 22 listopada 1981). Jako papież beatyfikował (18 kwietnia 1993) i kanonizował (30 kwietnia 2000) Siostrę Faustynę. „Doznaję dziś naprawdę wielkiej radości – mówił w homilii kanonizacyjnej – ukazując całemu Kościołowi jako dar Boży dla naszych czasów życie i świadectwo Siostry Faustyny Kowalskiej. Jezus powiedział [do niej]: «Nie znajdzie ludzkość uspokojenia, dopokąd się nie zwróci z ufnością do miłosierdzia Mojego» (Dz. 300). Za sprawą polskiej zakonnicy to orędzie związało się na zawsze z XX wiekiem, który zamyka drugie tysiąclecie i jest pomostem do trzeciego. Nie jest to orędzie nowe, ale można je uznać za dar szczególnego oświecenia, które pozwala nam głębiej przeżywać Ewangelię Paschy, aby nieść ją niczym promień światła ludziom naszych czasów.” W tym dniu, u progu Roku Jubileuszowego 2000 – Ojciec Święty przekazał światu to orędzie na trzecie tysiąclecie, aby ludzie lepiej poznali prawdziwe oblicze Boga i prawdziwe oblicze człowieka, aby „rozjaśniało ono ludzkie drogi” i było źródłem nadziei. Jest to orędzie „o niepowtarzalnej godności, wartości każdego człowieka”, orędzie wzywające do zaufania Bogu, który pierwszy umiłował, i do naśladowania Go w miłosierdziu wobec bliźnich. Miłosierdzie Boże zdaniem Jana Pawła II powinno „inspirować współczesnego człowieka, współczesną ludzkość, aby mogła stawić czoło kryzysowi sensu życia, podjąć wyzwania związane z różnorakimi potrzebami, a przede wszystkim, by mogła wypełnić obowiązek obrony godności każdej ludzkiej osoby”. W czasie uroczystości kanonizacyjnej Ojciec Święty Jan Paweł II ustanowił dla całego Kościoła pierwszą niedzielę Wielkanocną Niedzielą Miłosierdzia Bożego i w ten sposób spełnił życzenie Chrystusa: „Święto Miłosierdzia wyszło z wnętrzności Moich, pragnę, aby uroczyście obchodzone było w pierwszą niedzielę po Wielkanocy. Nie zazna ludzkość spokoju, dopokąd nie zwróci się do źródła miłosierdzia Mojego” (Dz. 699) – mówił Jezus do Siostry Faustyny. Beatyfikacja, kanonizacja Siostry Faustyny, papieskie pielgrzymki do Łagiewnik, coroczne obchody święta Miłosierdzia czy liturgiczne wspomnienie Apostołki Bożego Miłosierdzia, a także wiele innych wydarzeń w Piotrowej posłudze Jana Pawła II były okazją, by ukazywać światu wzór świętości, jaki Bóg nam ofiarował w życiu Siostry Faustyny, i dar orędzia Miłosierdzia. Także dzień jego śmierci i data beatyfikacji o tym mówią. Wezwanie Kościoła do głoszenia światu orędzia Miłosierdzia Ukazywanie światu daru orędzia Miłosierdzia szło w parze z wezwaniem, aby go nie tylko poznawać, ale je przyjąć i nieść światu jak światło i „rękojmię nadziei". Już w encyklice „Dives in misericordia” nie tylko ukazywał miłosierną miłość Boga oraz piękno chrześcijańskiego miłosierdzia, ale także wzywał Kościół do głoszenia miłosiernej miłości Boga, czynienia miłosierdzia w relacjach międzyludzkich i do modlitwy o miłosierdzie dla świata wobec wielorakich zagrożeń, jakie on przeżywa. Te zadania zbieżne są z orędziem Miłosierdzia zapisanym w „Dzienniczku” Siostry Faustyny. Kościół od początku swego istnienia (…) – po raz kolejny powtórzył Jan Paweł II na krakowskich Błoniach w 2002 roku – „naucza o Bożym miłosierdziu, które jest rękojmią nadziei i źródłem zbawienia człowieka. Wydaje się jednak, że dzisiaj jest szczególnie wezwany, by głosić światu to orędzie. Nie może zaniechać tej misji, skoro wzywa go do tego sam Bóg przez świadectwo św. Siostry Faustyny” (Kraków, Błonia 18 sierpnia 2002). Zawierzając cały świat Bożemu Miłosierdziu w Sanktuarium w Krakowie-Łagiewnikach powiedział, że pragnie, aby to „orędzie o miłosiernej miłości Boga, które tutaj zostało ogłoszone za pośrednictwem Siostry Faustyny, dotarło do wszystkich mieszkańców ziemi i napełniało ich serca nadzieją. Niech to przesłanie rozchodzi się z tego miejsca na całą naszą umiłowaną Ojczyznę i na cały świat. Niech się spełnia zobowiązująca obietnica Pana Jezusa, że stąd ma wyjść „iskra, która przygotuje świat na ostateczne Jego przyjście” (por. Dz. 1732). Trzeba tę iskrę Bożej łaski rozniecać. Trzeba przekazywać światu ogień miłosierdzia. W miłosierdziu Boga świat znajdzie pokój, a człowiek szczęście!” Wiele razy apelował do chrześcijan: „Bądźcie świadkami…, bądźcie apostołami Bożego Miłosierdzia”. „Tajemnica miłosiernej miłości Boga była w centrum pontyfikatu mego czcigodnego poprzednika” – powiedział Ojciec Święty Benedykt XVI. Przejawiało się to nie tylko w nauczaniu Jana Pawła II, ale także w stylu jego życia i apostolskiej posługi. Jego pontyfikat już od pierwszych słów po wyborze na Stolicę Piotrową – od słynnego: „Nie lękajcie się, otwórzcie drzwi Chrystusowi” – aż po chwile odchodzenia do domu Ojca był świadectwem całkowitego zawierzenia Bogu, zdania się na Jego wolę, która – jak pisała św. Siostra Faustyna – jest dla nas samym miłosierdziem. Zgłębianie tajemnicy miłosierdzia Boga prowadziło także do ukazywania ewangelicznej postawy świadczenia dobra bliźnim, która winna się stać nie tylko stylem chrześcijańskiego życia, ale i podstawową zasadą życia społecznego. Apelował o nową wyobraźnię miłosierdzia, która nie tylko dostrzega potrzeby drugiego człowieka, ale także potrafi im zaradzać w sposób bezinteresowny, z poszanowaniem ludzkiej godności i w duchu autentycznej miłości. „Nadszedł czas – mówił – by orędzie o Bożym miłosierdziu wlało w ludzkie serca nadzieję i stało się zarzewiem nowej cywilizacji – cywilizacji miłości” (Kraków – Błonia, 18 sierpnia 2002).